Home » » အသည္းႏွလုံးသဏၭာန္ ရိဒ္ေရကန္မွ ေခါင္းေလာင္းသံ

အသည္းႏွလုံးသဏၭာန္ ရိဒ္ေရကန္မွ ေခါင္းေလာင္းသံ

Written By Unknown on Thursday, January 2, 2014 | 2:33 AM

သိသိသာသာ ေရေလ်ာ့နည္း ခန္းေျခာက္လာေသာ ထိုေရကန္ႀကီး၏ အနာဂတ္အတြက္ သူတို႔ စိုးရိမ္ပူပန္လ်က္ ရွိသည္။ ထိုေရကန္မွာ ခ်င္းျပည္နယ္ ဖလမ္းၿမဳိ႕နယ္ အတြင္းရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တစ္ခုတည္းေသာ အသည္းႏွလုံး ပုံသဏၭာန္ ရိဒ္ေရကန္ပင္ ျဖစ္သည္။

"ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ အတြင္းမွာ ရိဒ္ ေရကန္ဟာ အံ့ၾသစရာေကာင္း ေလာက္ေအာင္ ၁၂ ေပေလာက္ထိ ခန္းေျခာက္ သြားခဲ့တယ္" ဟု ရိဒ္ေဒသ ဘက္စုံဖြံ႕ၿဖဳိး တိုးတက္ေရးအသင္း တည္ေထာင္သူ ဦးလာလ္ဇာရမ္းက ဝမ္းနည္းစြာ ေျပာဆိုသည္။

ကန္နံေဘးတြင္ ေတြ႔ျမင္ေနရသည့္ လယ္ယာေျမမ်ား ေနရာတြင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္႔အတြင္းက ေရမ်ား တည္ရွိခဲ့ၿပီး လယ္ကန္သင္း႐ိုး ေပၚမွပင္ ေျခလွမ္းေဆး၍ ရသည္ဟု ၄င္းက ဆိုသည္။ ထိုကန္ အနီးတြင္ စိမ္းစိုလွပေသာ မိုးမခပင္မ်ား ၿခံရံကာေပါက္လ်က္ ရွိၿပီး ထို မိုးမခပင္ မ်ားတြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီးေသာ ဘိုးဘြားတို႔၏ ဝိညာဥ္မ်ား ေနထိုင္ၾကသည္ဟု ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားက ယုံၾကည္ထားၾကသည္။

အသည္းႏွလုံး ပုံသဏၭာန္ေၾကာင့္ နာမည္ေက်ာ္ၾကားေသာ ရိဒ္ေရကန္ကို မည္သည့္ အခ်ိန္တြင္ စတင္ တည္ရွိခဲ့သည္ကို မသိရွိၾကေသာ္လည္း ခ်င္းေတာင္တန္းႏွင့္ အတူ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ဟု ေဒသခံတို႔က ယုံၾကည္စြာ ေျပာဆိုၾကသည္။

ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၂၃ ဒီဂရီ ၁၀ မိနစ္ ႏွင့္ ၂၃ ဒီဂရီ ၂၃ မိနစ္ အၾကား၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၃ ဒီဂရီ ၂၄ မိနစ္ ႏွင့္ ၉၃ ဒီဂရီ ၃၂ မိနစ္ၾကား၊ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္ အျမင့္ေပ ၂၉၆၆ တြင္ တည္ရွိ ေသာ အဆိုပါကန္ကို ဝိညာဥ္ေစာင့္ နတ္ဘုရား ပူးရိဒ္အာ (Pu Riha) ၏ အမည္အား အစြဲျပဳကာ ရိဒ္ေရကန္ (RIH DIL)ဟု ေခၚဆိုေၾကာင္း၊ ေရကန္ပတ္လည္ အနား ၂ ဒသမ ၅ မိုင္ရွိၿပီး ပ်မ္းမွ်ေရအနက္ ေပ(၅၀)မွ အနက္ဆုံး ေပ(၆၀)ခန္႔ရွိေၾကာင္း ရိဒ္ ေရကန္သမိုင္း မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ကန္အနီးတစ္ဝိုက္တြင္ ေနထိုင္သူ မ်ားမွာ ဟိုယခင္က မီဇိုခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္ၿပီး ၄င္းတို႔၏ အယူအဆအရ လူတစ္ဦးေသဆုံး သြားလွ်င္ ထိုသူ၏ ဝိညာဥ္သည္ ဘဝကူးေျပာင္းရန္ အတြက္ ေနာက္ဆံတင္းစြာျဖင့္ ရိဒ္ ေရကန္သို႔ ေရာက္လာၿပီး ေရကန္အနီးသို႔ အေရာက္တြင္ အတိတ္ဘဝေမ့ရည္ “လုံးလို ေသြး” (Long lo tui) ေခၚ စမ္းေရၾကည္အား ေသာက္ကာ ေနာက္မလွည့္ပန္း (ဟိုလ္လိုပါးရ္) “Hoilopar” ေခၚ လွပေသာ ပန္းတစ္မ်ဳိးအား ပန္ဆင္လိုက္ေသာအခါ လူ႔ျပည္၊ လူ႔ဘဝအား တမ္းတသတိရစိတ္မ်ား ေပ်ာက္ကြယ္သြားၿပီး လြတ္လပ္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေရကန္သို႔ ဆင္းသြားခဲ့သည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။

ယေန႔အထိ မီဇိုခ်င္းလူမ်ဳိး မ်ား၏ သီခ်င္း၊ ကဗ်ာမ်ားတြင္ “ေသဆုံးသည္” ဟူေသာ စကားအစား “ရိဒ္ေရကန္သို႔ သြားသည္”ဟု သုံးႏႈန္းေၾကာင္း၊ ေတးသီခ်င္းမ်ား ေရးစပ္ၾကရာတြင္ “မိမတိုင္၊ ဖမတိုင္ဘဲ ရိဒ္ေရကန္သို႔ သြားရမလား၊ ရိဒ္ေရကန္သို႔ သြားရန္ မည္သူက ခြင့္ျပဳသလဲ” ဟုအဓိပၸာယ္ ရေသာ အလြမ္းေတးမ်ား ေရးဖြဲ႕သီဆိုေလ့ ရွိေၾကာင္း အဆိုပါသမိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ "ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ ကန္ေရက အၿမဲသန္႔ရွင္းတယ္။ ေရေတြဘာေတြ ခ်ဳိးၿပီး ဆပ္ျပာေရေတြ ရွိလည္း ခဏေလးနဲ႔ သန္႔သြားတယ္" ဟု ရိဒ္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ဖူး သူမ်ားက ေျပာၾကားသည္။

ရိဒ္ေရကန္မွာ ထူးျခားခ်က္ ေလးခ်က္ရွိေၾကာင္း ရိဒ္သမိုင္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ယင္းတို႔မွာ မိုးရာသီ ေတာင္ေပၚေဒသမွ မိုးေရမ်ား စီးဝင္လာခ်ိန္ အသည္းပုံသဏၭာန္ ပ်က္မည့္ အေျခအေန ျဖစ္ေပၚလာပါက ကန္၏အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ေတာင္ကုန္းေအာက္ရွိ သဘာဝေျမေအာက္ လိုဏ္ေခါင္းမွ တစ္ဆင့္ေရမ်ား ဒလေဟာ သြန္ခ်သကဲ႔သို႔ စီးဆင္းသြားျခင္း၊ တစ္ႏွစ္ ပတ္လုံး ကန္ေရျပင္ၾကည္လင္ၿပီး အေအး ဓာတ္လြန္ကဲေသာ ေဆာင္းရာသီ ဒီဇင္ဘာလ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကန္ေရ ရဲရဲနီသည္အထိ ေနာက္ေလ့ရွိျခင္း၊ ကန္ေရျပင္ပတ္လည္ အနားတြင္ ဝိညာဥ္ၿခံစည္း႐ိုးပင္ ဟုေခၚေသာ မိုးမခပင္မ်ား စနစ္တက် စိုက္ပ်ဳိးထားသကဲ႔ သို႔ သဘာဝအတိုင္း ေပါက္ေရာက္ျခင္း၊ အေၾကာင္း တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေရကန္အတြင္း ေရနစ္ေသဆုံးပါက ေရေပၚသို႔ ျပန္လည္ေပၚ ထြက္လာခ်ိန္ အျခားျမစ္၊ ေခ်ာင္းမ်ားတြင္ ကဲ႔သို႔ မဟုတ္ဘဲ “မတ္ရပ္” အေနအထားျဖင့္ သာ ကန္မ်က္ႏွာျပင္ေပၚသို႔ ျပန္ေပၚျခင္း တို႔ျဖစ္ကာ ယင္းအခ်က္မ်ားကို ေဒသခံတို႔ ကလည္း ေထာက္ခံၾကသည္။

"ကြၽန္ေတာ္တို႔ လက္ထက္မွာေတာ့ ကန္ထဲ လူေသတာ မရွိခဲ့ဖူးတဲ့အတြက္ ဘယ္လို ေပၚမလဲ ဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ က်န္တဲ့ အခ်က္သုံးခ်က္ကေတာ့ မွန္တယ္" ဟု ရိဒ္ေရကန္ အနီးတြင္ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာ ေနထိုင္ခဲ့သူ ဦးကံလွက ေထာက္ခံ ေျပာဆိုသည္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ ၾကားကာလမ်ားတြင္ ရိဒ္ေရကန္၏ ပတ္လည္တြင္ လယ္ကြင္းမ်ား တူးေဖာ္ခဲ့စဥ္က ဆင္ သြား၊ ဆင္စြယ္၊ ဆင္အ႐ိုးမ်ား မၾကာခဏ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကသျဖင့္ ရိဒ္ေရကန္ အနီးတြင္ တစ္ခ်ိန္က ဆင္သခ်ဳႋင္းျဖစ္ခဲ့မည္ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။ အာသံျပည္နယ္မွ သူေဌး တစ္ဦးက ကန္ကို ေျခာက္ခန္းေအာင္ ေဖာက္ခ်ရန္ ႀကံစည္ခဲ့ဖူးၿပီး ကန္ေတာင္ ဘက္တြင္ ေရေျမာင္းႀကီးတစ္ခု တူးေဖာ္ေစရာ အလုပ္သမားမ်ား အေႏွာင့္အယွက္ မ်ဳိးစုံႀကံဳေတြ႔ကာ ေသသူေသ၊ ဖ်ားသူဖ်ား ျဖစ္ကုန္သျဖင့္ လက္ေလွ်ာ့ခဲ့ရေၾကာင္း၊ ယင္းတူးေဖာ္ခဲ့ေသာ ေနရာကို ကုလားေျမာင္း ေခ်ာက္ဟု ေခၚဆိုေၾကာင္း ရိဒ္ သမိုင္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရ သိရသည္။

ရိဒ္ေရကန္၏ နံေဘးတြင္ သဘာဝ ေတာထိန္းနယ္ေျမ ၁၄၅၄ ဧကဟု ေရးထားေသာ ဆိုင္းဘုတ္တစ္ခုရွိၿပီး လိုက္နာမႈ အားနည္းသျဖင့္ ႏွစ္ ၃၀ အတြင္း ကန္ေရမွာ သိသိသာသာ ေျခာက္ခန္းလာျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးလာလ္ဇာရမ္းက ေျပာၾကားသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ အစိုးရသည္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးနယ္ေျမမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ရာ ရိဒ္ေရကန္ သည္လည္း အပါအဝင္ ျဖစ္ၿပီး ေရကန္ဝန္းက်င္ ၈၃၂ ဧကကို ထိန္းသိမ္းမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ေရေဝေရလဲဧရိယာ အျဖစ္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မည္ျဖစ္သည္။

"ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးမႈ အရ ၂၉၂ ဧကက လယ္ယာေျမနဲ႔ မလြတ္ကင္း တဲ့အတြက္ ေဒသခံေတြက သေဘာ မတူလို႔ အဲဒါေတြကို ဖယ္ထုတ္ၿပီး က်န္တဲ့ ၅၄၀ ဧကကိုပဲ ထိန္းသိမ္းသြားမွာပါ" ဟု ခ်င္းျပည္နယ္ သစ္ေတာႏွင့္ သတၱဳဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းက ေျပာၾကားသည္။

ရိဒ္ေရကန္နံေဘးရွိ သစ္ေတာႀကီး မ်ားမွာ ေဘးဘိုးစဥ္ဆက္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ေသာ သစ္ေတာႀကီးမ်ား ျဖစ္ၿပီး မိမိတို႔အပါအဝင္ ရိဒ္ဝန္းက်င္ ေနထိုင္သည့္သူမ်ားမွာ ထင္းအျဖစ္ ခုတ္ယူျခင္း မရွိေၾကာင္း၊ ကန္နံေဘး တြင္လည္း စြန္႔ပစ္အမႈိက္မ်ား မရွိရန္ ထိန္းသိမ္းေပးေၾကာင္း ရိဒ္ေရကန္အနီး တြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ရိဒ္ကန္သာ စားေသာက္ဆိုင္ပိုင္ရွင္ ဦးကံလွက ေျပာဆိုသည္။ ယင္းအျပင္ တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး ၾကည္လင္ေသာ ကန္ေရမွာလည္း ဒီဇင္ဘာ လေရာက္လွ်င္ ထူးျခားစြာ အနီေရာင္သန္း လာေၾကာင္း၊ ေရကန္မွ ခပ္ယူသြားေသာ ေရမ်ားလည္းလိုက္၍ အနီေရာင္သန္း ေၾကာင္း၊ ယင္းကဲ႔သို႔ အနီေရာင္သန္းကာ ေရေနာက္ျခင္းမွာ ကန္အားေစာင့္ၾကပ္ ေသာ နဂါးမ်ား မိတ္လိုက္ျမဴးထူးခ်ိန္ ျဖစ္၍ လည္းေကာင္း၊ နတ္ေဆးေပးခ်ိန္ ျဖစ္၍ ေနာက္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေဒသခံ မ်ားအၾကား အမ်ဳိးမ်ဳိး ေျပာဆိုၾကေသာ္လည္း ကန္ေရမွာ ႏွစ္စဥ္ အနီေရာင္သန္းကာ ေနာက္စၿမဲျဖစ္သည္။

"ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေရာက္ခဲ့ေတာ့ ကန္ရဲ႕ ကမ္းစပ္ေတြဟာ ျပဳျပင္မဲ့ ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ ကမ္းစပ္ဟာ ညစ္ပြ႐ႈပ္ေပေနၿပီး သန္႔ရွင္းမႈ အားနည္းတယ္" ဟု ရိဒ္ေရကန္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့သူ ကေလး ေဒသခံတစ္ဦးက သူ၏အျမင္ကို ေျပာဆိုသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း၏ က်က္သေရေဆာင္ေဒသ သေကၤတ ျဖစ္လာေသာ ယင္းေရကန္သို႔ ျပည္တြင္းခရီးသြားမ်ား တစ္စထက္တစ္စ တုိးတက္လာေရာက္ လည္ပတ္ၾကသည္။ ျပည္တြင္းျပည္ပ ခရီးသြားမ်ား စိတ္ဝင္စားရာ ေနရာတစ္ခုျဖစ္ေသာ ရိဒ္ ေရကန္ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ထား ျခင္းျဖင့္ လာေရာက္လည္ပတ္သူ မ်ားျပားကာ ျပည္နယ္၏ ဝင္ေငြတိုးလာမည္ျဖစ္ ေၾကာင္း ျပည္နယ္ဘ႑ာေရးႏွင့္ အခြန္ဝန္ႀကီး ဦးနန္ဇမုန္က ေျပာဆိုသည္။

"လမ္းကိုလည္း ေကာင္းေအာင္ ျပဳျပင္ေပးသင့္တယ္။ ကန္ကို ဘယ္လိုပဲ ျပဳျပင္ျပဳျပင္ လမ္းမေကာင္းရင္ ဘယ္သူမွ လာမွာမဟုတ္ဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေန႔တိုင္းေမာင္းေနရတာ ဆိုေတာ့ ဒီလမ္းရဲ႕ အႏၲရာယ္ကို ေကာင္းေကာင္းသိတယ္" ဟု ကေလး-ရိဒ္ ေျပးဆြဲေနေသာ ျပည္ခ်စ္သား ခရီးသည္သီးသန္႔ ပို႔ေဆာင္ေရးမွ ယာဥ္ေမာင္းတစ္ဦးက ဆိုသည္။

ရိဒ္သို႔ သြားလိုလွ်င္ ကေလး-တီးတိန္-ရိဒ္ လမ္းအတိုင္း သြားႏိုင္ၿပီး ၅၇ မိုင္ ရွည္လ်ားေသာ ကေလး-တီးတိန္လမ္း သည္ မိုးတြင္းမွ လြဲလွ်င္ သြားလာရ လြယ္ကူကာ မိုင္ ၃၀ ရွိသည့္ တီးတိန္-ရိဒ္လမ္းမွာ ေျပးတက္၊ ေျပးဆင္းဟု ေခၚေသာ မတ္ေစာက္သည့္ အတက္၊ ကုန္းေလွ်ာမ်ားျဖင့္ ျပည့္ႏွက္ၿပီး အႏၲရာယ္မ်ားျပားသျဖင့္ သတိထားကာ သြားလာရေသာ လမ္းျဖစ္သည္ဟု ေမာ္ေတာ္ ယာဥ္လိုင္းမ်ားက ေျပာဆိုသည္။

ရိဒ္ေရကန္သည္ ခ်င္းလူမ်ဳိးတို႔၏ အမ်ဳိးသား အေမြအႏွစ္၊ ဂုဏ္ယူဖြယ္ ေနရာ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ျပည္နယ္ဝင္ေငြ တိုးတက္ေစမည့္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ လာဘ္ေခၚေရကန္ တစ္ခု ျဖစ္ေသာ္လည္း သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရ၏ စီမံခန္႔ခြဲမႈ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ ယခု အခ်ိန္ထိ ေရကန္သို႔ လာေရာက္လည္ပတ္သူ မည္မွ်ရွိသည္၊ မည္သည့္ေနရာက လာေရာက္သည္၊ ကန္၏ဝင္ေငြ မည္မွ်ရွိၿပီ စသည့္ မွတ္တမ္းမ်ား မရွိသည္မွာ ဝမ္းနည္းဖြယ္ ေကာင္းေၾကာင္း ရိဒ္ေဒသ ဘက္စုံ ဖြံ႕ၿဖဳိးတိုးတက္ေရး အသင္းက ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသည္။

ရိဒ္ေရကန္သို႔ အဓိက လာေရာက္ လည္ပတ္သူမ်ားမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မီဇိုရမ္ ျပည္နယ္ဘက္မွ ျဖစ္ၿပီး ရာသီဥတု သာယာေသာ ကာလမ်ားတြင္ တစ္ရက္လွ်င္ ကားစီးေရ ၅၀ ခန္႔ ရွိေၾကာင္း၊ အခ်ဳိ႕မွာ အလည္အပတ္၊ အခ်ဳိ႕မွာ က်န္းမာေရးအရ ေလေကာင္းေလသန္႔ ရၿပီး ေနထိုင္ေကာင္းေသာ ေဒသ ျဖစ္၍ လာၾကျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားထံမွ သိရသည္။

စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ရိဒ္ေရကန္ အေၾကာင္းကို အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ ခ်င္းလူမ်ဳိး အမ်ားစုေနထိုင္သည့္ မီဇိုရမ္ျပည္နယ္တြင္ သင္ၾကားေသာ မူလတန္းအဆင့္ သမိုင္း ဘာသာရပ္တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း သင္ၾကားေစသည္ဟု သိရသည္။

“Mizorama dil lianber chu Rihlil a nia, mahse Burma rama a awm”
မီဇိုရမ္ျပည္နယ္တြင္ အႀကီးဆုံးေသာ ေရအိုင္သည္ ရိဒ္ေရအိုင္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တည္ရွိသည္။

Written by  ျမတ္ (ကေလး)
The Voice Weekly