ျမန္မာႏိုင္ငံအား ေဒသတြင္း ေခါင္းေဆာင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာေစရန္ႏွင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေသာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ တခုျဖစ္လာေစရန္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ကူညီမည္

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ လံုျခံဳေရးႏွင့္စီးပြားေရးဆိုင္ရာဦးစားေပးကိစၥရပ္မ်ားအား ျပန္လည္ခ်ိန္ညွိေနျခင္းအား မူလအတိုင္းပင္ဆက္လက္ေဆာင္႐ြက္သြားမည္ျဖစ္သည္ဟု အေမရိကန္ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးအၾကံေပးအရာ႐ွိ ဆူဆန္႐ုိက္စ္မွဆိုလိုက္သည္။ သမၼတအိုဘားမား၏ စီမံခ်က္အတုိင္း အာ႐ွတိုက္ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာကိစၥရပ္မ်ားအား လာမည့္ႏွစ္တြင္ ျပန္လည္ အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္႐ြက္မည္ျဖစ္သည္ဟု ဆူဆန္႐ိုက္မွ ေၾကျငာဆက္လက္ေၾကျငာခဲ့သည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း အစိုးရ၏မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သေဘာထားကြဲလြဲမွဳမ်ားေၾကာင့္ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အိမ္ျဖဴေတာ္တို႔အၾကား ထိပ္တိုက္ေတြ႕ခဲ့ၿပီး အေမရိကန္အစိုးရယႏ ၱရား လည္ပတ္မွဳရပ္ဆိုင္းခဲ့ျခင္း (U.S Government Shutdown) ေၾကာင့္ သမၼတအိုဘားမား၏ အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံတြင္က်င္းပခဲ့သည့္ APEC ထိပ္သီးအစည္းအေ၀းတက္ေရာက္ရန္၊ ဆက္လက္၍ မေလး႐ွားႏွင့္ ဘ႐ူႏိုင္းႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ သြားရာက္ရႏ္ စီစဥ္ထားျခင္းအား ဖ်က္သိမ္းခဲ့ရၿပီးေနာက္၊ ယခုေၾကျငာခ်က္သည္ အေမရိကန္အစိုးရ၏ အာ႐ွ-ပစိတ္ဖိတ္ေဒသဆိုင္ရာမူ၀ါဒအား အစိုးရထိပ္တန္းအရာ႐ွိတဦးမွ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ စတင္ေျပာၾကားလာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

 (၁၆) ရက္တိုင္တိုင္ၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ အေမရိကန္အစိုးရယႏ ၱရားရပ္ဆိုင္းမွဳေၾကာင့္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဂ်ာ္န္ကယ္ရီမွ သမၼတအိုဘားမား၏ေနရာအား ကိုယ္စားသြားေရာက္ခဲ့ေသာ္လည္း အေမရိကန္အစိုးရ၏ အာ႐ွ-ပစိဖိတ္ဆိုင္ရာမူ၀ါဒအား ျပန္လည္ခ်ိန္ညွိျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ေမးခြန္းထုတ္မွဳမ်ား႐ွိလာခဲ့သည္။

သမၼတာအိုဘားမားအေနႏွင့္ လာမည့္ဧၿပီလတြင္ အာ႐ွတိုက္သို႔ ျပန္လာမည္ျဖစ္ၿပီး အာ႐ွတိုက္အား အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အေလးထားမွဳႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမထုတ္သင့္ဟု ၀ါ႐ွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕ေတာ္႐ွိ အေမရိကန္ထိပ္တန္းတကၠသိုလ္တခုျဖစ္ေသာ ေဂ်ာ့႐ွ္ေတာင္းတကၠသိုလ္ (Georgetown University) တြင္ ဆူဆန္႐ိုက္စ္ မွဆိုခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

အာ႐ွ-ပစိဖိတ္ေရးရာကိစၥရပ္မ်ားအား ျပန္လည္ခ်ိန္ညွိမွဳမွာ လက္႐ွိအိုဘားမားအစိုးရ၏ ႏိုင္ငံျခားေရးဆိုင္ရာမူ၀ါဒ၌ အဓိကဦးစားေပးကိစၥရပ္တခုျဖစ္ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္ဟု ဆူဆန္႐ိုက္စ္မွ ဆိုသည္။ ကမာၻေပၚ၌ အျခားအေရးပါေသာေဒသမ်ား မည္မွ်ပင္ ေပၚေပါက္လာေစကာမူ မိမိတို႔အေနႏွင့္ အာ႐ွ-ပစိဖိတ္ေဒသႏွင့္ပတ္သက္၍ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားကို မူလအတိုင္းပင္ ဆက္လက္အေလးထား လုပ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး အာ႐ွတိုက္တြင္း႐ွိ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ား အေနႏွင့္လည္း ၄င္းတို႔ႏွင့္ထိုက္တန္သည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အေလးအနက္ အာ႐ံုစိုက္မွဳအား အမ်ားဆံုးဆက္လက္ရ႐ွိသြားမည္ျဖစ္သည္ ဟု ႐ိုက္စ္မွ ထုတ္ေဖၚေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။

လံုျခံဳေရး၊ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ

သမၼတအိုဘားမား၏ လတ္တေလာခ်မွတ္ထားသည့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား၌ အာ႐ွ-ပစိဖိတ္ ေဒသတြင္း၌ လံုျခံဳေရးကိစၥရပ္မ်ားအား တိုးျမွင့္ေဆာင္႐ြက္ရန္၊ ေဒသတြင္း၌ ေအးခ်မ္းသာယာ၀ေျပာမွဳ ပိုမိုအားေကာင္းလာေစရန္၊ ေဒသတြင္း၌ အမ်ားဆႏၵႏွင့္ကိုက္ညီေသာ ဒီမိုကေရစီ၏ တန္ဖိုးအႏွစ္သာရမ်ား ခိုင္ျမဲလာေစရန္ႏွင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာပိုမိုျမင့္မားလာေစရန္တို႔ ပါ၀င္သည္ဟု ၄င္းမွဆိုသည္။

ေဒသတြင္းလံုျခံဳမွဳ႐ွိေစရန္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာအစီအမံမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထပ္မံအဆင့္ျမွင့္ျခင္းႏွင့္ ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းတို႔အား လုပ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး လာမည့္ သကၠရာဇ္ (၂၀၂၀) မတိုင္မီ၊ အေမရိကန္ေရတပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ ၆၀% အား ပစိဖိတ္ေဒသတြင္းအေျခစိုက္တပ္စြဲသြားမည္ျဖစ္သည္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအၾကားထား႐ွိေသာ ဆက္ဆံေရးတရပ္ကို ေဖၚေဆာင္သြားမည္ျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႔အၾကား အားၿပိဳင္မွဳကို ထိန္းသိမ္းလုပ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္သလို၊ အာ႐ွတိုက္တြင္းသာမက၊ အာ႐ွတိုက္ျပင္ပေဒသမ်ားတို႔၏ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း အတြင္းက်က်ဆက္ဆံေရးအား ပိုမိုတိုးတက္ခိုင္မာေစရန္ေဆာင္႐ြက္မည္ ျဖစ္သည္ဟု ႐ုိက္စ္မွဆိုသည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ အေျခခံက်သည့္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒသမ်ားကို လက္ကိုင္က်င့္သံုးသြားမည္ျဖစ္ၿပီး တရားဥပေဒစိုးမိုးမွဳ၊ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအေျခခံသေဘာတရားမ်ားအား ဆက္လက္၍ ေလးစားလိုက္နာသြားမည္ျဖစ္သည္။ အထက္ပါအခ်က္မ်ားသည္ လူအမ်ားမွ လိုလားလက္ခံၾကသည့္ ဘံုရည္မွန္းခ်က္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး မည္မွ်ပင္အခက္အခဲၾကံဳရသည္ျဖစ္ေစ၊ အျခားေ႐ြးခ်ယ္စရာမ႐ွိသည့္ အေနအထား၌ျဖစ္ေစ မိမိတို႔အေနႏွင့္ ၄င္းအခ်က္အား ေဖၚေဆာင္သြားမည္ျဖစ္သည္ဟု သူမမွ႐ွင္းလင္းေျပာၾကားသည္။

ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံအေနႏွင့္ ၄င္း၏ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ထုတ္လုပ္ရန္စီမံခ်က္အား ဖ်က္သိမ္းရန္လိုအပ္ၿပီး ထိုအခ်က္သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုး၏အက်ဳိးစီးပြားႏွင့္ သက္ဆိုင္ေနသည့္ ဥပမာတရပ္ပင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

ေျမာက္ကိုရီးယားအေရး

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ ေျမာက္ကုိရီယားမွလုပ္ေဆာင္ေနေသာ ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ တခုလံုးႏွင့္ပတ္သက္၍ စစ္မွန္၍ ယံုၾကည္စိတ္ခ်ႏိုင္ေသာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမွဳမ်ား ေဆာင္႐ြက္ရန္ျပင္ဆင္ထား႐ွိေသာ္လည္း ျပံဳယမ္းအစိုးရ၏ မီးစတဖက္ ေရမွဳတ္တဖက္အသြင္ႏွင့္ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေနေသာကာလအတြင္း ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္အား လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းကဲ့သို႔ေသာ လုပ္ရပ္မ်ဳိးကိုမူ လက္မခံႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ထိုလုပ္ရပ္မ်ဳိးႏွင့္ဆိုလွ်င္မူ အလုပ္မျဖစ္ႏိုင္ဟု ႐ုိက္စ္မွဆို၏။

ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံအေနႏွင့္ အနာဂတ္ကာလတြင္ က်ဴးေက်ာ္ရန္စမွဳမ်ားျပဳလုပ္လာလွ်င္ ႀကီးမားသည့္ေပးဆပ္မွဳမ်ားကို ရင္ဆိုင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ ပူးေပါင္း၍ အႀကီးအက်ယ္ဖိအားေပးမွဳမ်ား ႐ွိလာမည္ျဖစ္သည္။

အေ႐ွ႕တ႐ုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မ်ားအတြင္း အျငင္းပြားမွဳမ်ား သည္ ေဒသတြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ လံုျခံဳေရးႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအက်ဳိးစီးပြားမ်ားကို ပိုမိုၿခိမ္းေျခာက္လာေနသည္ျဖစ္၍ ထိုအျငင္းပြားမွဳမ်ားတြင္ပါ၀င္ပတ္သက္ေနၾကေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္လည္း အခ်င္းခ်င္းဆက္သြယ္ညွိႏွဳိင္းမွဳမ်ားအား တိုးျမွင့္လုပ္ေဆာင္ရန္၊ ႏိုင့္ထက္စီးနင္းျပဳမွဳမ်ား၊ ရန္လိုမွဳမ်ားအား ျငင္းပယ္ကန္႔ကြက္ၾက၍ ဆူဆန္႐ုိက္စ္မွတုိက္တြန္းလိုက္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအခ်ဳိ႕အား စတင္လႊတ္ေပးျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳမ်ား၏ တိုးတက္မွဳမ်ားအား ၄င္းမွေထာက္ျပခ်ီးက်ဴးခဲ့၍ က်န္႐ွိေနေသာ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုးအား ျပန္လႊတ္ရန္ႏွင့္ လူမ်ဳိးေရးတင္းမာမွဳမ်ား၊ အဓိက႐ုဏ္းမ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္သြားရန္ လိုအပ္သည္ဟု ဆိုသည္။
လာမည့္ (၂၀၁၆) တြင္ကုန္ဆံုးမည့္ သမၼတအိုးဘားမားအစိုးရသက္တမ္းမတိုင္မီ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတိုးတက္မွဳ ဆက္လက္တည္႐ွိေနမည္ဆိုပါက ျမန္မာႏိုင္ငံအား ေဒသတြင္းေခါင္းေဆာင္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာေစရန္ႏွင့္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ၿပီး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေသာ၊  ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတခုျဖစ္လာေစရန္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ပံ့ပိုးကူညီသြားမည္ျဖစ္သည္ဟု အေမရိကန္အစိုးရ၏ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးအၾကံေပးအရာ႐ွိ ဆူဆန္႐ုိက္စ္မွ ဆက္လက္ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ကေမာၻဒီယားႏိုင္ငံမွစ၍ ဖီဂ်ီႏိုင္ငံအထိ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳမ်ားႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအေရး တိုးတက္မွဳမ်ားအတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနသူမ်ားအား အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ ဆက္လက္ ပံ့ပိုးသြားမည္ျဖစ္ၿပီး ယင္းႏိုင္ငံမ်ားအတြင္း႐ွိ အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပိုမိုအားေကာင္းလာေစရန္ႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမွဳခိုင္ခန္႔လာေစရန္ ကူညီသြားမည္ျဖစ္သည္။

လာမည့္ဧၿပီလတြင္ သမၼတအိုဘားမားအေနႏွင့္ အာ႐ွတုိက္သို႔ျပန္လာရန္ စီစဥ္ထားျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍မူ အိမ္ျဖဴေတာ္မွ သတင္းထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္းမ႐ွိေသးေပ။

Daniel Kane (Columbia University)

Ref: Rice Outlines US Asia-Pacific Priorities, Announces Obama Trip in April by Dan Robinson (November 20, 2013)

by Thit Htoo Lwin