ဖိႏွိပ္သူေတြကို အာဃာတမထားေပမဲ့ သမိုင္းမေမ့ဖို႔လိုဟု မင္းကိုႏိုင္ဆို

ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲမွာ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမွာ အရင္က ဖိႏွိပ္ခံခဲ့ရတဲ့အျဖစ္ေတြအေပၚ အာဃာတတရားနဲ႔ လက္စားမေခ်လိုေပမဲ့ သမိုင္းမေမ့ဖို႔ေတာ့ လိုတယ္လို႔ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ မင္းကိုႏိုင္က ေျပာဆိုလိုက္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ တခုေက်ာ္ကတည္းက သူ႔အတြက္ ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ထားတဲ့ Homo Homini ဆုကို ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံ Prague ၿမိဳ႕မွာ ကိုယ္တုိင္လက္ခံယူခဲ့စဥ္ ေျပာဆိုခဲ့တာပါ။

ဒီဆုကို ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အတြက္ ကိုမင္းကိုႏုိင္ ေထာင္ခ်ခံေနရခ်ိန္ ခ်က္ႏုိင္ငံအေျခစိုက္ People in Need လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ႀကီးက ေပးအပ္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆုခ်ီးျမႇင့္ပြဲအတြင္း ျမန္မာ့အေရး စိတ္ဝင္စားသူ ခ်က္သမၼတ ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ ကိုမင္းကိုႏုိင္တို႔ လက္ရွိ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြး သံုးသပ္ခဲ့ၾကတဲ့အေၾကာင္း အေသးစိတ္ကို မဆုမြန္ က တင္ျပထားပါတယ္။

ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံကေန ႏွစ္စဥ္ ကမာၻတဝွမ္းက လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီေရး လႈပ္ရွားသူေတြအတြက္ People in Need (PIN) လို႔ေခၚတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ႀကီးက ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အတြက္ ကိုမင္းကို္ႏုိင္အတြက္ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးျမႇင့္တဲ့ Homo Homini ဆုကို အခု ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၃ ႏွစ္အေက်ာ္မွာပဲ ကိုမင္းကိုႏုိင္ကိုယ္တုိင္ ေအာက္တုိဘာလ ၁ ရက္ေန႔မွာ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံ Prague ၿမိဳ႕မွာ လက္ခံယူႏိုင္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆုေပးပြဲအတြင္းမွာပဲ လက္ရွိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္း၊ ဒီမိုကေရစီေရး ေဖာ္ေဆာင္ေနခ်ိန္ ႀကံဳေတြ႔ရတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံက ျမန္မာ့အေရး စ္ိတ္ဝင္စားသူေတြရဲ႕ ေမးခြန္းေတြအေပၚ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုႏုိင္ က အခုလို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္က ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလို႔ ေျပာဖို႔ထက္ Liberalization အဲ့ဒီအဆင့္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔လုပ္တဲ့့ အက်င့္ မရေသးပါဘူး။ Institutionalized လုပ္ဖုိ႔အတြက္ ၀ိုင္းကူညီၾကရမယ္။ လူေတြက အမိန္႔နာခံတတ္တဲ့ အက်င့္ကိုပဲ Used to ျဖစ္ေနၿပီ။ ေခါက္႐ိုးက်ိဳးေနတာ။”

အခုလို ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းျဖစ္သူ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုႏုိင္အေပၚ အခုလက္ရွိ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ လက္တြဲ လုပ္ကိုင္ႏုိင္မႈနဲ႔အေပၚ ေမးျမန္းခ်က္ကို အာဃာတတရား လက္ကိုင္မထားေစခ်င္ေပမဲ့ ေႏွာင္းလူငယ္ေတြ သမိုင္းမေမ့ဖို႔ေတာ့ လိုမယ္လို႔ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ Revenge လုပ္လိုတဲ့စိတ္ မရွိပါဘူး။ တခုပဲရွိတာေပါ့ အျဖစ္မွန္ေတြကို မေမ့ေအာင္ေတာ့ ထိန္းသိမ္းရမယ္။ ေနာက္မျဖစ္ေအာင္လုိ႔ သင္ခန္းစာယူရမယ္။”

ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ တစိုက္မတ္မတ္ အားေပးခဲ့သူ ကြယ္လြန္သူ ခ်က္သမၼတေဟာင္း Vaclav Havel နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အမွတ္တရ ေျပာဆိုခဲ့တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မင္းကိုႏုိင္အတြက္ ေပးအပ္တဲ့ ဆုေပးပြဲမွာ ကူညီစီစဥ္ေပးခဲ့သူ ခ်က္သမၼတႏုိင္ငံေရာက္ မစံပယ္စိုး က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“၂၀၀၀ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ ကိုမင္းကိုႏုိင္က အက်ဥ္းေထာင္ထဲမွာ ေနခဲ့ရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္မို႔ လူကိုယ္တုိင္ တက္ေရာက္ၿပီးေတာ့ လက္ခံျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီဆုကိုလည္း ကိုမင္းကိုႏုိင္က သူ႔တေယာက္တည္းကို ေပးတယ္လို႔ သူ သေဘာမထားပါဘူး။ သူကလည္း လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ကို လႈပ္ရွားေနတဲ့ လူေတြအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳၿပီးေတာ့ လက္ခံပါတယ္လို႔ သူက ေျပာသြားပါတယ္။ သမၼတႀကီး Havel ထားခဲ့တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေမြေတြက ဒီ ခ်က္ႏုိင္ငံမွာလည္း အမ်ားႀကီးရွိခဲ့တယ္။ သမၼတႀကီး Havel ကိုလည္း သူ အေ၀းကေန ဂါရ၀ျပဳၿပီးေတာ့ သမၼတႀကီး Havel ရဲ႕အေၾကာင္းကိုလည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။”

“မင္းကိုႏုိင္ေျပာခဲ့တဲ့မိန္႔ခြန္းကို ျပန္ၿပီးေတာ့ သူ႔စကားလံုး အတိအက်အတုိင္း ေျပာရမယ္ဆုိရင္ စစ္မွန္တဲ့ လူသားစိတ္ဓာတ္နဲ႔ ေမတၱာတရားကို လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး၊ အသားအေရာင္ ခြဲျခားခ်က္၊ လိင္ခြဲျခားျခင္း၊ ေနရာေဒသ ကြဲျပားျခင္း စတဲ့ မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းအရာေတြကမွ ကန္႔သတ္ေဘာင္ခတ္ထားလို႔ မရဘူး ဆိုတာကို မစၥတာ Havel က ေကာင္းေကာင္းႀကီး သက္ေသျပေပးခဲ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ အခု သူ Prague ၿမိဳ႕ကို ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ သမၼတ Havel နဲ႔အတူတူ ၿမိဳ႕ထဲမွာ လမ္းေလွ်ာက္ရင္း လူ႔အခြင့္အေရးအေၾကာင္းေတြကို ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ခ်င္ပါတယ္ ဆိုၿပီးေတာ့ သူ႔ဆႏၵေတြ၊ သူ စိတ္မေကာင္းတဲ့ အရာတခုေပါ့ေလ ဒီအခြင့္အေရးကို မရေတာ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူ အရမ္း၀မ္းနည္းတဲ့အေၾကာင္း သူ စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္း ေျပာသြားပါတယ္။”

အရပ္သား အစိုးရလက္ထက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ ေဖာ္ေဆာင္ေနခ်ိန္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ကူးေျပာင္းစကာလမွာ အခုႏွစ္ပိုင္းေတြအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး အသြင္ေဆာင္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္လာရတဲ့ အေျခအေနအေပၚ ခ်က္ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ ေဆြးေႏြးမႈကို ကိုမင္းကိုႏုိင္ ျပန္လည္ ေျဖၾကားခဲ့တာကေတာ့ -

“Extreme ျဖစ္တဲ့ အစြန္းေရာက္တဲ့ အုပ္စုေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ကေတာ့ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး ရန္စၿပီးေတာ့ ေထာင္ေခ်ာက္တခုကို ဖန္တီးေနတာရွိတယ္။”

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္း တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး၊ ေနာက္ တတိုင္းျပည္လံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ စစ္မွန္တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိေရး၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ႏိုင္ေရးကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကိုမင္းကိုႏုိင္ က ျမန္မာ့အေရး စိတ္ဝင္စားသူ ခ်က္သမၼတ ႏုိင္ငံသားေတြကို သံုးသပ္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔တုိင္းျပည္မွာ အေရးႀကီးဆံုးအခ်က္က Constitution ျပင္ရမွာပါ။ Constitution ဟာ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းမက်ဘဲနဲ႔ Military ကို အမ်ားႀကီး Privilege ေပးထားတာေတြရွိပါတယ္။ သူကပဲ အားလံုး အာဏာကို ကိုင္ထားေသးတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က အဲ့ဒါေတြကို မျဖစ္သင့္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီနည္းက်က် ျပင္ရမယ္လို႔ ေျပာလိုက္တာနဲ႔ တဘက္က လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး လံႈ႔ေဆာ္တဲ့ ပဋိပကၡေတြက ထ ထ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြကိစၥပါပဲ။ Ethnic Issue ပါ။ Federal ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္တခု အာမခံႏုိင္မွ အဲ့ဒီျပႆနာ ေျပလည္ပါလိမ့္မယ္။”

၁၉၉၄ ခုႏွစ္က စတင္ၿပီး ကမာၻတဝွမ္းက ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ၊ ျပည္သူ႔အေရး လႈပ္ရွားသူ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြနဲ႔ အၾကမ္းမဖက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္သူေတြကို ေပးအပ္ခဲ့တဲ့ အဆုိပါ “Homo Homini” ဆုကို ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အတြက္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံက ဒီမုိကေရစီအေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားေတြျဖစ္တဲ့ ေဒၚစုစုေႏြး၊ ေဒၚျဖဴျဖဴသင္းနဲ႔ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသူ ေဒၚနီလာသိန္း တို႔က ပူးတြဲ ရရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။

၈၈ မ်ိဳးဆက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ကိုမင္းကိုႏုိင္ကို ကြယ္လြန္သူ ခ်က္သမၼတေဟာင္း Vaclav Havel အမွတ္တရ Library Havel အဖြဲ႔က ဖိတ္ေခၚခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အဲ့အဖြဲ႔က က်င္းပတဲ့ ညီလာခံကို ကိုမင္းကိုႏုိင္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာ ၁ ရက္ေန႔ကေန စခဲ့တဲ့ ခ်က္ခရီးစဥ္မွာ ကိုမင္းကိုႏုိင္နဲ႔ ခ်က္ႏုိင္ငံေရာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ၿပီး ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာလ ၅ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ခ်က္ခရီးစဥ္ အဆံုးသတ္ၿပီး ခ်က္စံေတာ္ခ်ိန္ ညေနပိုင္းမွာ ကိုမင္းကိုႏုိင္ ျမန္မာျပည္ ျပန္သြားၿပီျဖစ္ပါတယ္။

မဆုမြန္ (ဗီြအုိေအ)