အေမရိကန္ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္မႈ ျမန္မာတန္ဖိုးထားေျပာၾကား

အေမရိကန္ အာဆီယံ ၀န္ႀကီးအဆင့္ အစည္းအေ၀းကို ကမကထ ပူးတြဲေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္ က အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ ေဆြးေႏြးလာမႈအေပၚ အေလးထားေၾကာင္းနဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားေတြ ဗံုးေဖာက္ခြဲမႈေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရသူေတြနဲ႔ မိသားစုေတြအတြက္ စိတ္မေကာင္းျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ပူးတြဲက်င္းပတဲ့ အစည္းအေ၀းအတြင္းမွာ ေျပာဆုိသြားပါတယ္။

ဒီအေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏုိင္ငံမ်ားအသင္းရဲ႕ ေဒသတြင္း ေဆြးေႏြးပြဲက်င္းပရာ ဘ႐ုႏုိင္းႏုိင္ငံမွာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီ (John Kerry) လည္း ေရာက္ရွိေနၿပီး၊ တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ တိုင္၀မ္၊ မေလးရွားနဲ႔ ဘ႐ုႏုိင္း ႏုိင္ငံေတြၾကား အေရွ႕ေတာင္အာရွ ပင္လယ္တြင္းက သူပိုင္ ကိုယ္ပိုင္ အျငင္းပြားစရာ ျဖစ္ေနတဲ့ ကၽြန္းေတြကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနဆုိင္ရာ ဗြီအိုေအသတင္းေထာက္ Scott Stearns ဘ႐ုႏိုင္းႏုိင္ငံကေန ေပးပို႔ထားတဲ့ သတင္းလႊာကို ကိုေအာင္ေအာင္က တင္ျပထားပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္က ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ေႏြးေထြးစြာ ျပန္လည္ဆက္ဆံလာတာကို ျမန္မာအေနနဲ႔  အထူးတန္ဖိုးထား ေက်းဇူးတင္တဲ့အေၾကာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္ က အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဂၽြန္ကယ္ရီနဲ႔ ဒီကေန႔ ေတြ႔ဆံုခ်ိန္ ေျပာၾကားသြားခဲ့တာပါ။

“ျမန္မာသမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ေမလအတြင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို သြားေရာက္တဲ့ခရီးစဥ္ဟာ သမုိင္း၀င္ခရီးစဥ္ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္သြားမယ္လို႔ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ကတိေပးသြားတဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာနဲ႔ အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး တုိးတက္ေကာင္းမြန္မႈဟာ အာဆီယံနဲ႔ အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးကိုလည္း အားျဖင့္ေပးရာ ေရာက္လိမ့္မယ္လို႔ ဦး၀ဏၰေမာင္လြင္ က ေျပာၾကားသြားပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကယ္ရီ က သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔အတူ အရင္ စစ္အရာရွိေဟာင္းေတြ ပါ၀င္တဲ့ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ တုိးတက္မႈကို ထင္ဟပ္ေပၚလြင္ေစတယ္လို႔ ေျပာၾကားသြားပါတယ္။

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ေဖာ္ေဆာင္မႈကို လည္း ေထာက္ခံအားေပးသြားမွာ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွ အပါအ၀င္ အာရွမွာ ျဖစ္ပ်က္မႈဟာ ၂၁ ရာစုရဲ႕ သမုိင္းမွာ ထင္ရွားတဲ့ အခန္းက႑က ပါ၀င္မယ္လို႔ ယူဆတဲ့အေၾကာင္း ၀န္ႀကီးကယ္ရီက ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ အာဆီယံ ဆက္ဆံေရးကို အထူးအေလးထားတာ ျဖစ္ တယ္လို႔ အေမရိကန္ အာဆီယံ၀န္ႀကီးမ်ားအဆင့္ အစည္းအေ၀းမွာ ေျပာၾကားသြားပါတယ္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံမ်ားအသင္းရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲအတြင္း တ႐ုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ တုိင္၀မ္၊ မေလးရွားနဲ႔ ဘ႐ုႏုိင္း ႏုိင္ငံတုိ႔အၾကား အေရွ႕ေတာင္အာရွ ပင္လယ္တြင္းက သူပိုင္ ကိုယ္ပိုင္ အျငင္းပြားစရာျဖစ္ေနတဲ့ ကၽြန္းေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ လိုက္နာရမယ့္ တရား၀င္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို သေဘာတူ ခ်မွတ္ႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔လည္း အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံေတြ က ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတာပါ။ အေမရိကန္ေရတပ္ဟာလည္း အခုအခါမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံနဲ႔အတူ တြဲၿပီး ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္တြင္းမွာ လႈပ္ရွားမႈေတြ တုိးျမႇင့္ေနပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ေရတပ္ေတြ ပူးေပါင္းၿပီးလႈပ္ရွားရာမွာ အေ၀းထိန္းေမာင္းသူမဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ေလယာဥ္ေတြကိုလည္း သံုးၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အျငင္းပြားေနတဲ့ ကၽြန္းေတြအေပၚ ေစာင့္ၾကည့္ေနတာပါ။ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္မေတာ္က ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ရြမ္းမဲ ေရာ့ဒ္ရီဂူရီးဇ္ (Rommel Rodriguez) က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ေရျပင္ပိုင္နက္ကို စိုးမိုးႏုိင္ဖို႔အတြက္ဆုိရင္ ေမာင္းသူမဲ့ အေ၀းထိန္းေလယာဥ္ေတြဟာ ဒီစစ္ဆင္ေရးအတြက္ အေတာ္ႀကီးကို အေရးပါပါတယ္။”

ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံဟာ စူးဘစ္ပင္လယ္ေအာ္တြင္းမွာရွိတဲ့ အေမရိကန္ ေရတပ္စခန္းေဟာင္းကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ၿပီး အသံုးျပဳမယ့္ အစီအစဥ္ကို တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္က စိုးရိမ္ေနတာပါ။ ဒီစခန္းဟာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကတည္းက တ႐ုတ္တို႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အျငင္းပြားစရာ ႐ိႈးကၽြန္းစုေတြနဲ႔ ကီလိုမီတာ ၂၄၀ ပဲ ေ၀းတာပါ။

တကယ္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္ေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္က စြပ္စြဲသလို မသမာတဲ့လုပ္ရပ္ေတြ ဆက္လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တံု႔ျပန္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ဖို႔ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ သတင္းစာက ဆိုပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရးဌာန ေျပာခြင့္ရ ဟြာခ်န္ယင္း (Hua Chungying) ကေတာ့ -

“ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ေဒသတြင္းႏုိင္ငံေတြအေနနဲ႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ မွ်မွ်တတၾကည့္ဖုိ႔ အျပန္အလွန္ ေလးစားယံုၾကည္မႈကို ထိန္းသိမ္းဖို႔၊ ေဒသတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔နဲ႔ အျပဳသေဘာ ေဆာင္ၾကဖို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္က တုိက္တြန္းပါတယ္။”

၀ါရွင္တန္ဘက္ကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဘက္လိုက္မွာမဟုတ္ဘဲ အေမရိကန္ရဲ႕ အာရွဆုိင္ရာ မူ၀ါဒေတြအရ အျငင္းပြားစရာကိစၥေတြအေပၚ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာႏုိင္ေရးအတြက္ ကူညီခ်င္တာပါလို႔ အေမရိကန္ ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေသာမတ္စ္ ကာေနး (Thomas Carney) က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“အာရွမွာ စစ္ေရးဆုိင္ရာ ကိစၥတခုတည္းသာ ပိုၿပီး အားေကာင္းေအာင္ လုပ္တာမဟုတ္ဘဲ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးဘက္မွာပါ မွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ အေမရိကန္ဘက္က လုပ္တာပါ။”

ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ သေဘာတူထားတဲ့အတုိင္း အေမရိကန္ေရတပ္က ပိုၿပီး လႈပ္ရွားမႈလုပ္လာတာဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ ကလာရီးတာ ကားလို႔စ္ (Clarita Carlos) က ေျပာပါတယ္။

 “ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲက ဒီကၽြန္းေတြကို ပိုင္ဆုိင္လိုမႈနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဘက္က ရန္စ ေဆာင္ရြက္မႈေတြနဲ႔႔ ပတ္သက္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္အေနနဲ႔ ဘာေတြကို လုပ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ ျပသတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္တဲ့အခါမွာ ဒါဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ဆုိတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္” - လို႔ သူက ေျပာသြားတာပါ။

ဒါေပမဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ဘက္က အခုလို လုပ္တာဟာ တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ေစ့စပ္ေျပၿငိမ္းဖို႔ ဆႏၵေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ေနာက္ ဒီႏွစ္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံမ်ားအသင္းရဲ႕ ၀န္ႀကီးအဆင့္ အစည္းအေ၀းဟာ မႏွစ္က ကေမၻာဒီးယားမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အစည္းအေ၀းအတြင္း ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ဘက္က လိုလိုလားလား ကူညီခဲ့သလို မဟုတ္ဘူးဆုိၿပီး အေမရိကန္ တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡ ကုန္ ဟန္း (Koon Heng) က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က အာဆီယံရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး အစည္းအေ၀းမွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ေသြးခြဲမႈေၾကာင့္ စိတ္၀မ္းကြဲမႈေတြ ရွိေပမဲ့လည္း ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကယ္ရီ ကေတာ့ ဒီႏုိင္ငံေတြအၾကား စည္းလံုးေစခဲ့ပါတယ္။”

ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကယ္ရီ ဟာ ဒီအစည္းအေ၀းပြဲအတြင္း ဆီးရီးယား စစ္ပြဲေတြအေၾကာင္းကို ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္သလို၊ အေမရိကန္ ေထာက္လွမ္းေရးေအဂ်င္စီက ကန္ထ႐ိုက္တာ ၀န္ထမ္းေဟာင္း အက္၀ပ္ စႏုိဒန္ (Edward Snowden) အေၾကာင္းကိုလည္း ေဆြးေႏြး မွာျဖစ္တယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။

ဗြီအုိေအ (ျမန္မာပုိင္း)