ကေမာၻဒီးယား ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ ရွာပုံေတာ္

ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနတဲ့ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ခုကို သုေတသနပညာရွင္ေတြ စတင္ ေတြ႔ရွိခဲ့ပါၿပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း ၁,၂၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ကတည္းက တည္ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆရတဲ့ ဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းဟာ ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပၸံနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔ UNESCO ကေန ကမၻာ့ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အန္းေကာ၀ပ္ ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ထက္ကို ေခတ္ေစာႏုိင္တယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ယံုၾကည္ထားၾကတာပါ။ ဒီၿမိဳ႕ႀကီးကို ေရွးေဟာင္း သုေတသန ပညာရွင္ေတြ ဘယ္လို ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိခဲ့ၾကသလဲ ဆုိတာကိုေတာ့ မနႏၵာခ်မ္းက တင္ျပထားပါတယ္။

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနခဲ့တဲ့ မဟန္ဒရာ ပါဗာတာ (Mahendraparvata) ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ေခတ္ေပၚ ေလဆာေရာင္ျခည္ အသံုးျပဳၿပီး ေျမပံုေရးဆြဲတဲ့ နည္းပညာသစ္ေတြရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံ Siem Reap ၿမိဳ႕မွာ ေတြ႔ရွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ေရွးေဟာင္း သုေတသနပညာရွင္ေတြကေန ၿပီးခဲ့တဲ့လလယ္က ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

၁၂ ရာစုေလာက္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အန္ေကာ ၀ပ္ (Angkor Wat) ဘုရားေက်ာင္းေတာ္မတိုင္ခင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၀ ေလာက္မွာကတည္းက ဒီ မဟန္ဒရာ ပါဗာတာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းဟာ အရင္တည္ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ႏုိင္တယ္လို႔ ယူဆရၿပီး၊ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးဟာ ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံ ရဲ႕ ျပည္တြင္းစစ္အတြင္းက ျမႇဳပ္ခဲ့တဲ့ ေျမျမႇဳပ္မိုင္းေတြနဲ႔ သစ္ပင္ၿခံဳႏြယ္ေတြ ထူထပ္တဲ့ ေတာနက္ႀကီးေအာက္မွာ လူမသိ သူမသိ တည္ရွိေနတာ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒီလို ေတာႀကီးမ်က္မည္းေအာက္မွာ ရွိေနတဲ့ ေျမေနရာကို အတိအက် ေကာက္ေၾကာင္းေရးဆြဲႏုိင္ေအာင္လို႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသန ပညာရွင္ေတြက Lidar အမည္ရွိ ဒီ ေလဆာအသံုးျပဳၿပီး ေျမပံုေရးဆြဲတဲ့ နည္းပညာသစ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင့္ခူလန္ (Mount Kulen) ေတာင္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္အခ်က္အလက္ေတြကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သုေတသနလုပ္ၿပီး ေျမပံုဆြဲသူလည္းျဖစ္၊ တခါ ေျမပံုကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ ဒီေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ မဟန္ဒရာ ပါဗာတာ ၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးကို ေတြ႔ေအာင္ ပထမဆံုး ရွာႏုိင္ခဲ့သူလည္းျဖစ္တဲ့ Stephane De Greef က -

“တကယ့္ကို အႀကီးႀကီးပဲ။ ဒါဟာ တကယ့္အေျပာင္းအလဲတစ္ခုပါပဲ။ ရာစုႏွစ္ ၁ စု ဒါမွမဟုတ္ ဒီထက္မကတဲ့ အခ်ိန္အတြင္းမွာ အႀကီးမားဆံုး ရွာေတြ႔ခဲ့တဲ့ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္လို႔ပဲ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။”

အရင္တုန္းကေတာ့ ဒီ ေမာင့္ခူလန္ေတာင္တ၀ိုက္က ေပ်ာက္ဆံုးေနတဲ့ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သီအိုရီေတြ၊ Stephane ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြဆီမွာ ရွိခဲ့ေပမဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ ေျမအေနအထားအရ တိုင္းထြာဖို႔ ခက္ခဲတာေၾကာင့္ အေထာက္အထား နည္းနည္းပဲ ရခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အခု ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ Stephane ေရာ၊ သူ႔လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြပါ ဒီၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးရဲ႕ အရြယ္အစားကိုလည္း ခန္႔မွန္းလို႔ ရေနပါၿပီ။

ေမာင့္ခူလန္ ေတာင္ေျခမွာရွိတဲ့ ေနရာေတြနဲ႔ အနားတ၀ိုက္က အျခား ဘုရားေက်ာင္းေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဒီၿမိဳ႕ႀကီးရဲ႕ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားမႈ ကို ျမင္ေတြ႔ႏုိင္သလို၊ အန္းေကာေခတ္မွာ ထြန္းကားခဲ့တဲ့ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ သမုိင္းဟာလည္း ထင္ဟပ္ ေပၚလြင္ေနေပမဲ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ဒီေတာနက္ႀကီးထဲမွာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနတုန္းပါ။

အခု ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ မဟန္ဒရာ ပါဗာတာၿမိဳ႕ေဟာင္းႀကီးဟာ ဂ်ဗာနိစ့္ (Javanese) ေတြရဲ႕ လက္ထဲကေန တုိင္းျပည္ လြတ္ေျမာက္ေအာင္နဲ႔ ႏုိင္ငံတြင္း စစ္ခင္းေနတဲ့ ျပည္နယ္ေတြကို ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေစႏုိင္ခဲ့တဲ့ ဒုတိယေျမာက္ ဂ်ယာဗာမန္ (Jayavarman) ဘုရင္မင္းျမတ္နဲ႔ ပတ္သက္ေနႏုိင္တယ္လို႔ ကေမၻာဒီးယား သုေတသနပညာရွင္ေတြက ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေဖာင္ေဒးရွင္းက သုေတသနပညာရွင္ Sakada Sakhoeun ကလည္း -

“အနာဂတ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔အတြက္ အကူအညီေတြ ပိုရလာမယ္ဆုိရင္ ဒီ ခူလန္ေတာင္က ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သံုးသပ္ခ်က္တစ္ခု ခ်မွတ္ႏုိင္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္။”

Stephane နဲ႔ သူ႔လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြအတြက္ကေတာ့ ဒီေျမပံုဟာ သဲလြန္စတစ္ခုပါပဲ။ အရင္တုန္းကေတာ့ အဲ့ဒီေနရာမွာ ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာကို သူတို႔ေတြ သိခဲ့ၾကေပမဲ့ အဲ့ဒီၿမိဳ႕နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ တျခားအခ်က္အလက္ေတြ ကိုေတာ့ ဘာတခုမွ မသိခဲ့ၾကဘူးလို႔ သူတို႔က ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရင္တပါးရဲ႕ ႀကီးမားတဲ့ လွ်ိဳ႕၀ွက္ဆန္းၾကယ္မႈ တစ္ခုကို ဖြင့္ျပဖို႔အတြက္ သူတို႔ကို ေစာင့္ေနခဲ့တာျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

မနႏၵာခ်မ္း (ဗီြအုိေအ)